10 bài thơ viết về người lính (tư liệu liên hệ văn học).
1. Đồng chí (chính hữu).
quê hương anh nước mặn, đồng chua làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá anh với tôi đôi người xa lạ tự phươn chn quen h n quen trờ. sung bên sung, đầu sát bên đầu Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ Đồng chí!
ruộng nương anh gửi bạn thân cày gian nhà không mặc kệ gió lung lay giếng nước gốc đa nhớ người ra lính. anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh, sốt run người, vừng trán ướt mồ hôi.
Áo anh rách vai quần tôi có vài mảnh vá miệng cười buốt giá chân không giày thương nhau tay nắm lấy bàn tay!
Đêm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Đầu súng trăng treo.
(2-1948)
2. bộ đội về làng (hoàng trung thông).
Các anh đi ngày ấy đã lâu rồi xóm làng tôi còn nhớ mãi các anh đi bao giờ trở lại xóng tôi trai gai vẫn chờ mong làng tôihèo nho nho nhỏ ổ ổ ổ ổ ổ ổ ổ ổ ổ ổ ổ ổ ổ ổ ổ ổ ổ ổ It was tơi tả tả traii trong làng vất vả ngược xuôi các anh về mái ấm nhà vui tiếng hat câu cười rộn ràng xóm nhỏ các shề tưng bừng trước ngõ lớp đàn em hởn hở nhỏ rừng sâu mới về từ Lưng đèo dốc nosi chec các sh vềôn xao làng tôi bé nhỏ nhà la ơn sơ nhưng tấm lòng rộng mở nồi cơm nấu dở bát nơi đâu chiềng vàng, vụ bản, hay vào trị thiên làng tôi thắng lợi vụ chiêm lúa thêm xanh ngọn, khoai lên thắm vồng giảm tô hai vụ vừa xong Đêm đêm ánh đuốc dân công rực đường dẫu rằng núi gió đèo sương so anh máu nhuộm chiến trường thấm chi
bấm tay tính buổi anh đi mẹ thường vẫn nhắc: biết khi nào về? lúa xanh xanh ngắt chân đê anh đi là ể giữ quá quán mình cây đa, bến nước, sân đình lời thề nhớ bomổi mít tinh lên ường hoa ca cha’s thơm ngát
Các anh đi khi nào trở lại xóm làng tôi trai gai vẫn chờ mong chờ mong chiến dịch thành công xác thùt chất number num bên sông ỏỏ anh đi chynn ợi mười chờIng thường thắng thắng thắng ậng ậng ậng ậng ậng ậng p>
3. tây tiến (quang dũng).
sông mã xa rồi tây tiến ơi! nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi. sài khao sương lấp đoàn quân mỏi, mường lát hoa về trong đêm hơi.
dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm, heo hút cồn mây, súng ngửi trời. ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống, nhà ai pha luông mưa xa khơi.
anh bạn dãi dầu không bước nữa, gục lên súng mũ bỏ quên đời! chiều chiều oai linh thác gầm thét, Đêm đêm mường hịch cọp trêu người.
nhớ ôi tây tiến cơm lên khói, mai châu mùa em thơm nếp xôi.
doanh trại bừng lên hội đuốc hoa, kìa em xiêm áo tự bao giờ. khèn lên man điệu nàng e ấp, nhạc về viên chăn xây hồn thơ.
người đi châu mộc chiều sương ấy, có thấy hồn lau nẻo bến bờ? có nhớ dáng người trên độc mộc, trôi dòng nước lũ hoa đong đưa?
tây tiến đoàn binh không mọc tóc, quân xanh màu lá dữ oai hùm. mắt trừng gửi mộng qua biên giới, Đêm mơ hà nội dáng kiều thơm.
rải rác biên cương mồ viễn xứ, chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh. Áo bào thay chiếu, anh về đất, song mã gầm lên khúc độc hành.
tây tiến người đi không hẹn ước, Đường lên thăm thẳm một chia phôi. ai lên tây tiến mùa xuân ấy, hồn về sầm nứa chẳng về xuôi.
(phù lưu chanh, 1948)
4. nhớ (hồng nguyên).
lũ chung tôi bọn người tứ xứ, gặp nhau hồi chưa biết chữ quen nhau từ buổi “một hai” sung bắn chưa quen, quân sự mươi bài lòng vẫn cười vui kháng chiến lột sắt sắt sắt sắt ườt Áo vải chân không, Đi lùng giặc đánh. ba năm rồi gửi lại quê hương.
mái lều gianh, tiếng mõ đêm trường, luống cày ất ỏ Ít nhiều người vợ trẻ mòn chân bên cối gạo canh khuya chúsg tôi đi nắng bamé lámé. nghỉ lại lưng đèo nằm trên dốc nắng. kì hộ lưng nhau ngang bờ cát trắng. quờ chân tìm hơi ấm đêm mưa. – Đằng nớ vợ chưa? – Đằng nớ? – tớ còn chờ độc lập cả lũ cười vang bên ruộng bắp, nhìn o thôn nữ cuối nương dâu. chúng tôi đi mang cuộc đời lưu động, qua nhiều nơi không nhớ hết tên làng. Đã nghỉ lại rất nhiều nhà dân chúng tôi nhớ bờ tre gió lộng làng xuôi xóm ngược mái rạ như nhau có nắng chiều đột hàng cauty. có tiếng gà gáy xóm, có “khai hội, yêu cầu, chất vấn!” có mẹ hiền bắt rận cho những đứa with xa. trăng lên tập hợp hát om nhà.
tôi nhớ giường kê cánh cửa, bếp lửa khoai vùi ồng chí nứ vui vui, ồng nứ dạy tôi dă tối chữ, ồng mô nhớ nữa, kể bìn bìn lửa rung rung đôi vai đồng chí – thưa trong nớ hiện chừ vô cùng gian khổ, Đồng bào ta phải kháng chiến ra ri.
Đêm đó chúng tôi đi nòng súng nghiêng nghiêng, Đường mòn thấp thoáng… trong điếm nhỏ, mươi người trai tráng, sờ chuôi lẻnu đ. ngồi thổi nùn rơm thức vừa rạng sáng. nhìn trời sương nhẩm bước chúng tôi đi chúng tôi đi nhớ nhất câu ni: dân chúng cầm tay lắc lắc: “ộc lập nhớ rẽ viền chƻví ch!”
(1948)
5. viếng bạn (hoàng lộc).
hôm qua còn theo anh Đi ra đường quốc lộ hôm nay đã chặt cành Đắp cho người dưới mộ
Đứa nào bắn anh đó súng nào nhằm trúng anh khôn thiêng xin chỉ mặt gọi tên nó ra anh!
tên nó la đế quốc? tên nó là thực dân? nó là thằng thổ phỉ? hay la đứa việt gian?
khóc anh không nước mắt mà lòng đau như thắt gọi anh chửa thành lời mà hàm răng dính chặt
Ở đây không gỗ ván vùi anh trong tấm chăn của đồng bào cửa ngăn tặng tôi ngày phân tán
mai mốt bên cửa rừng anh có nghe súng nổ là chúng tôi đang cố tiêu diệt kẻ thù chung.
6. cuộc chia ly màu đỏ (nguyễn mỹ).
Ðó là cuộc chia ly chói ngời sắc đỏ tươi như cánh nhạn lai hồng trưa một ngày sắp ngả sang đông jue, bỗng nắng vàng lên r
tôi nhìn thấy một cô áo đỏ tiễn đưa chồng trong nắng vườn hoa chồng của cô sắp sửa đi xa cùng đi với nhiều đồn>
chiếc áo đỏ rực như que lửa cháy không nguôi trước cảnh chia ly vườn cây xanh và chiếc nón trắng kia không giấu nổi tình ryêu cô. KHông Che ượC NướC MắT Cô đã Chảy NHữNG GIọT LONH LANH NÓG BỏNG Sáng NGờI CHảY TRên Bình minh đang Hé Giữa Làn Môi Và rạng đông đang Bừng Trên Nét Mặt – Một
cây si xanh gọi họ đến ngồi trong bóng rợp của mình, nói tới ngày mai ngày mai sẽ là ngày sum họp Ðã toả sáng những tâm hồn caop đ! nắng vẫn còn ngời trên những lá cây si và người chồng ấy đã ra đi…
cả vườn hoa đã ngập tràn nắng xế những cánh hoa ỏ vẫn còn carry
tôi biết cai màu ỏ ấy cai màu ỏ như cai màu ỏ ấy sẽ là bông hoa chuối ỏ tươi trên ỉnh dốc cao vẫy gọi đoàn người sẽ là ang lửa đỏ ấy theo đi như không hề có cuộc chia ly…
(9-1964)
7. dáng đứng việt nam (lê anh xuân).
anh ngã xuống ường băng tân sơn nhứt nhưng anh gượng ứng lên tì súng trên xác trực thăng và anh chết trong khi đang ứng bắn máu anh l phu. chợt thấy anh, giặc hốt hoảng xin hàng có thằng sụp xuống chân anh tránh đạn bởi anh chết rồi nhưng lòng dũng cảm vẫn đứng đàng hoàng nổ súng tiến công anh tên gì hỡi anh yêu quý anh vẫn đứng lặng im như bức thành đồng như đôi dép dưới chân anh giẫm lên bao xác mỹ mà vẫn một màu bãnh dị, sáng trong không một tấm hình, không một dòng ịa chỉ anh chẳng ểi gì gì cho ri ri ri ri ri tạc vào thế . tên anh đã thành tên đất nước Ôi anh giải phóng quân! từ dáng đứng của anh giữa đường băng tân sơn nhứt tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân.
(3-1968)
8. bài thơ về tiểu đội xe không kính (phạm tiến duật).
không có kính không phải vì xe không có kính bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi ung dung buồng lái ta ngồi, nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.
nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng nhìn thấy with đường chạy thẳng vào tim thấy sao trời và đột ngột cánh chim như sa, như ùa vláo
không có kính, ừ thì có bụi, bụi phun tóc trắng như người già chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc nhìn nhau mặt lấm c ha.
không có kính, ừ ướt áo mưa tuôn, mưa xối như ngoài trời chưa cần thay, lái trăm cây số nữa mưa ngừng, gio lùa khô. mau thôi.
những chiếc xe từ trong bom rơi Ðã về đây họp thành tiểu đội gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới bắt tay qua cửa kính.
v
bếp hoàng cầm ta dựng giữa trời chung bat đũa nghĩa là gia đình đấy võng mắc chông chênh đường xe chạy lại đi, lạantr đi
không có kính, rồi xe không có đèn, không có mui xe, thùng xe có xước, xe vẫn chạy vì miền nam phía trước: chỉ cần trong xe có một trái tim.
(1969)
9. lá đỏ (nguyễn Đình thi).
gặp em trên cao lộng gió rừng lạ ào ào lá đỏ
em đứng bên đường như quê hương vai ác bạc quàng súng trường.
Ðoàn quân vẫn đi vội vã bụi trường sơn nhoà trời lửa.
chào em, em gái tiền phương hẹn gặp nhau nhé giữa sài gòn.
em vẫy cười đôi mắt trong.
(trường sơn, 12/1974)
10. việt bắc (tố hữu).
– mình về mình có nhớ ta? mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng. mình về mình có nhớ không nhìn cây nhớ núi, nhìn song nhớ nguồn?
tiếng ai tha thiết bên cồn bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi Áo chàm đưa buổi phân ly cầm tay nhau biết nói gì hôm noy…
– mình đi, có nhớ những ngày mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù? mình về, có nhớ chiến khu miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai? mình về, rừng núi nhớ ai trám bùi để rụng, măng mai để già. Mình đi, Co NHớ NHữNG NHà HắT HIU LAU XAM, ậM đà Lòng are mình về, còn nhớ non non nhớ khi kháng nhật, Thuở còn việt minh mình đi, mình with nhớ mình tân tân trào trào, hồng tha that?
– ta với minh, minh với ta lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh minh đi, minh lại nhớ mình nguồn bao nhiêu nước nghĩa bhiêt
nhớ gì như nhớ người yêu trăng lên ầu núi, nắng chiều lưng nương nhớ từng bản khói c cùng sương sớm khuya bếpỰi lửa ng. nhớ từng rừng nứa bờ tre ngòi thia, song Đáy, suối lê vơi đầy. ta đi, ta nhớ những ngày mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi…
thương nhau, chia củ sắn lùi bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng. nhớ người mẹ nắng cháy lưng Địu with lên rẫy, bẻ từng bắp ngô. nhớ sao lớp học i tờ Đồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan nhớ sao ngày tháng cơ quan gian nan đời vẫn ca vang núi đèo. nhớ sao tiếng mõ rừng chiều chày đêm nện cối đều đều suối xa…
ta về, minh có nhớ ta ta về, ta nhớ những hoa cùng người. rừng xanh hoa chuối đỏ tươi Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng. ngày xuân mơ nở trắng rừng nhớ người đan non chuốt từng sợi giang. ve kêu rừng phách đổ vàng nhớ cô em gái hái măng một mình rừng thu trăng rọi hoà bình nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung.
nhớ khi giặc đến giặc lùng rừng cây núi đá ta cùng đánh tây. núi giăng thành luỹ sắt dày rừng che bộ đội, rừng vây quân thù mênh mông bốn mặt sương mù Đất trời ta cả chiến khu mộ.lòl
ai về ai có nhớ không? ta về ta nhớ phủ thông, đèo giàng. NHớ Sông Lô, NHớ PHố Ràng NHớ Từ CAO – LạNG, NHớ SANG NHị Hà… NHữNG ườNG VIệT BắC CủA TA đêm đêm rầm rập như là ất run qun đi điệp đp t trng ũng ũ dân công đỏ đuốc từng đoàn bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay. nghìn đêm thăm thẳm sương dày Đèn pha bật sáng như ngày mai lên. tin vui chiến thắng trăm miền hoà binh, tây bắc, Điện biên vui về vui từ Đồng tháp, an khê vui lên việt bắc, đèo de, núi hồng.
ai về ai có nhớ không? ngọn cờ đỏ thắm gió lồng cửa hang. nắng trưa rực rỡ sao vàng trung ương, chính phủ luận bàn việc công Điều quân chiến dịch thu đông nông thôn phát động, giao thông mở đường giữ đê, phòng hạn, thu lương gửi dao miền ngược, thêm trường các khu…
Ở đâu u ám quân thù nhìn lên việt bắc: cụ hồ sáng soi Ở đâu đau đớn giống nòi trông về việt bắc mà nuôi chí bền. mười lăm năm ấy, ai quên quê hương cách mạng dựng nên cộng hoà mình về mình lại nhớ ta mái đình hồng thái, cây đa tân
– nước trôi nước có về nguồn mây đi mây có cùng non trở về? mình về, ta gửi về quê thuyền nâu trâu mộng với bè nứa mai nâu này nhuộm áo không phai cho lòng thêm đậm, cho ai nhớ mình. trâu về, xanh lại thái bình nứa mai gài chặt mối tình ngược xuôi.
– nước trôi, lòng suối chẳng trôi mây đi mây vẫn nhớ hồi về non Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn chàm nâu thêm đậm, phấn son chhoà. nứa mai mình gửi quê nhà nước non đâu cũng là ta với mình. thái bình đồng lại tươi xanh phên nhà lại ấm, mái đình lại vui…
– mình về thành thị xa xôi nhà cao, còn thấy núi đồi nữa chăng? phố đông, còn nhớ bản làng sáng đèn, còn nhớ mảnh trăng giữa rừng? mình đi, ta hỏi thăm chừng bao giờ việt bắc tưng bừng thêm vui?
– Đường về, đây đó gần thôi! hôm nay rời bản về nơi thị thành nhà cao, chẳng khuất non xanh phố đông, càng giục chân nhanh bước đường. ngày mai về lại thôn hương rừng xưa núi cũ yêu thương lại về. ngày mai rộn rã sơn khê ngược xuôi tàu chạy, bốn bề lưới giăng. que phấn mễ, thiếc cao bằng phố phường như nấm như măng giữa trời. mái trường ngói mới đỏ tươi chợ vui trăm nẻo về khơi luồng hàng muối thái bình ngược hà giang cày bừa Đông xuất, mía đưỉnh thanthỉnh thanth ai về mua vại hương canh ai lên mình gửi cho anh với nàng chiếu nga sơn, gạch bát tràng Vải tơ nam ịnh, lụa hàng hà đông áo em thêu chỉc biếc hồng mùa xuân ngày hội lùng tùng thêm tươi còn non, còn nước, còn trời bac hồ thêm khoẻ, cuộc ờc ờc ờ
– mình về với bác đường xuôi thưa giùm việt bắc không nguôi nhớ người nhớ Ông cụ mắt sáng ngời Áo nâu túi ại th ng! nhớ người những sáng tinh sương ung dung yên ngựa ường suối reo nhớ chân người bước lên đèo người đi, rừng núi trƝong theo bÓng …
– lòng ta ơn Đảng đời đời ngược xuôi, đôi mặt một lời song song. ngàn năm xưa, nước non hồng còn đây, ơn Đảng nối dòng dài lâu ngàn năm non nước mai sau Đời đời ơn Đảng càng sâu càng.
cầm tay nhau hát vui chung hôm sau mình nhé, hát cùng thủ đô.
(10-1954)
