Axetilen (C2H2): Khái niệm, tính chất và những ứng dụng quan trọng nhất

axetilen (công thức hóa học c2h2) là một chất được ứng dụng rộng rãi trong các ngành công nghiệp. cùng tìm hiểu khái niệm, tính chất và những ứng dụng của loại chất quan trọng này trong bài viết dưới đây.

khái niệm axetilen

axetilen (hay acetylene), với tên hệ thống là ethyne là một hiđrocacbon đồng thời cũng là ankin đơn giản nhất. axetilen (c2h2) là chất khí, không màu, không mùi, nhẹ hơn không khí, ít tan trong nước.

• công thức phân tử: c2h2

• phân tử khối: 26

• cấu tạo phân tử: axetilen có công thức cấu tạo: h – c ≡ c – h. viết gọn hc ≡ cap.

  

  Đặc điểm cấu tạo:

  • trong công thức cấu tạo của axetilen, giữa hai nguyên tử cacbon có 3 liên kết, được gọi là liên kết ba.

  • trong liên kết ba này có 2 liên kết kém bền, dễ bị đứt lần lượt trong các phản ứng hóa học hữu cơ. Đây là yếu tố quyết định tính chất hóa học đặc trưng của axetilen.

    tính chất vật lý của axetilen

    axetilen (c2h2) được biết đến là chất khí hoàn toàn không màu, không mùi, ít tan trong nước và nhẹ hơn không khí axetilen trong thực tế môi trường hiện nay sẽ có nhiều mùi khác nhau, nguyên nhân là do các tạp chất gây nên.

    

    tính chất hóa học của axetilen

    cháy trong không khí (tác dụng với oxi)

  • phương trình phản ứng:

    2c2h2(k) + 5o2(k) —> 4co2 (k) + 2h2o (h) (điều kiện nhiệt độ)

    nhận xét: khi đốt cháy axetilen jue được số mol co2 lớn hơn số mol h2o.

    làm mất màu dung dịch brom

    trong liên kết ba của phân tử axetilen có hai liên kết kém bền. vì vậy, chúng ta dự đoán axetilen cũng làm mất màu dung dịch brom tương tự ethylene. cùng thực hiện thí nghiệm sau:

    dẫn axetilen qua dung dịch brom (br2) ban đầu có màu da cam. quan sát hiện tượng trên, ta thấy brom bị mất màu. từ thí nghiệm này, có thể kết luận rằng axetilen có phản ứng cộng với dung dịch brom ban đầu.

    

    phương trình hóa học:

    hc ≡ ch + br2 —> br-ch=ch – br (đibromethylene)

    hc ≡ ch + 2br2 —> br2ch-chbr2 (tetrabromethane)

    trong điều kiện thích hợp, axetilen còn tham gia phản ứng cộng với nhiều chất khác như h2, cl2…

    hc≡ch + h2 → ch2=ch2

    hc≡ch + 2h2 → ch3-ch3

    vì thế, axetilen có đóng góp vô cùng “tích cực” trong mặt hóa học khi được dùng để điều chế thành các hợp chất khác.

    xem thêm: hợp chất hữu cơ là gì? khái niệm về hợp chất hữu cơ và hóa học hữu cơ

    cách điều chế axetilen

    axetilen được điều chế như thế nào? trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp, axetilen có cách điều chế giống nhau. có 3 cách sau đây.

    

    • sử dụng canxi cacbua (cac2) phản ứng với nước theo phương trình phản ứng sau:

      cac2 + 2h2o → c2h2 + ca(oh)2

      • cho cacbon tác dụng với hidro khi có hồ quang điện sẽ tạo ra c2h2 theo phương trình phản ứng:

        2c + h2 → c2h2 (hồ quang điện)

        • nhiệt phân metan (ch4): Ở nhiệt độ cao, sau đó làm lạnh nhanh

          2ch4 → c2h2 + 3h2 (Điều kiện: 1500 °c)

          Ứng dụng axetilen

          axetilen có vô số ứng dụng trong thực tế. nổi bật nhất, axetilen được dùng để sản xuất các hợp chất hóa học sau đây:

          

          • Ứng dụng trong việc hàn xì: một trong những ứng dụng của axetilen quan trọng nhất là làm nhiên liệu trong đèn xì đmhi đmi lohkinà c. cháy trong o2 tạo ra ngọn lửa có nhiệt độ lên đến 3000 °c. chúng ta có thể quan sát thấy hoạt động này thường xuyên, nhưng không phải ai cũng biết là trong đèn đỏ có chứa chất khí này. hoạt động này sẽ giúp cho việc xây dựng, lắp ráp và uốn cắt kim loại dễ dàng và nhanh chóng.

          • nguyên liệu sản xuất Hóa chất: trong công nghiệp, axethylen là nguyên liệu ể sản xuất nhiều Hóa chất quan trọng như poly (vinyl chlorua) – dùng ể cao su, axit axetic….

          • axetilen được dùng làm nguyên liệu sản xuất các monome, rồi từ đó chế tạo nên các polime khác, sợi tổng hợp, muu

          • axetilen dùng để sản xuất axit axetic, rượu etylic,…

          • dùng làm nguyên liệu chế tạo các loại chất hóa học.

            phân biệt axetilen, metan và ethylene

            

            bước 2: lựa chọn thuốc thử phù hợp.

            bước 3: trình bày phương pháp nhận biết axetilen, metan và etilen theo thứ tự các bước:

            • Đánh số thứ tự các lọ chứa 3 loại hóa chất.

            • tiến hành nhận biết bằng thuốc thử.

            • ghi nhận hiện tượng xảy ra.

            • trình bày phương trình hóa học.

              chất cần nhận

              loại thuốc thử

              hiện tượng

              phương trình hóa học

              methane (ch4)

              khi clo

              mất màu vàng lục của khí clo.

              ch4 + cl2 → ch3cl + hcl

              ethylene (c2h4)

              dung dịch brom

              mất màu vàng nâu của dung dịch brom.

              c2h4 + br2 → c2h4br2

              axethylene (c2h2)

              – dung dịch brom

              – agno3/nh3

              – mất màu vàng nâu của dung dịch brom.

              – có kết tủa vàng

              – c2h2 + br2 → c2h2br4

              – c2h2 + 2agno3 + 2nh3 → 2nh4no3 + c2ag2

              xem them:

              • ethylene: Định nghĩa, công thức cấu tạo, tính chất, cách điều chế và ứng dụng
              • khí metan là gì? trạng thái tự nhiên, tính chất, ứng dụng và cách điều chế

              bài tập về axetilen sgk kèm gợi ý đáp án

              những kiến ​​thức về axethylen ở trên, các bạn c cùng vận dụng những kiến ​​thức đó ểể giải một số bài tập cơ bản trong sgk Hóa học 9 Sau.

              

              bai 1 trang 122 sgk hóa 9

              hãy cho biết trong các chất sau:

              channel3 – channel3; ch≡ch; channel2 = channel2; Channel 4; ch≡ c – ch3.

              a) chất nào có liên kết ba trong phân tử?

              b) chất nào làm mất màu dung dịch brom?

              gợi ý đáp án:

              a) có hai chất: ch≡ ch và ch≡ c – ch3 có liên kết ba.

              b) trong các chất đã cho, có 3 chất có khả năng làm mất màu dung dịch brom, bao gồm:…. ch≡ ch; ch2 = ch2 và ch≡ c – ch3.

              bai 3 sgk hóa 9 trang 122

              biết rằng 0.1 lít khí ethylene (đktc) làm mất màu 50ml dung dịch brom. nếu dùng 0.1 lít khí axetilen (đktc) thì có thể làm mất màu bao nhiêu ml dung dịch brom trên?

              gợi ý đáp án:

              phương trình phản ứng:

              c2h4 + br2 → c2h4br2 (1)

              c2h2 + 2br2 → c2h2br4 (2)

              từ phương trình (1) và (2) ta nhận thấy:

              tỉ lệ nc2h4 : nbr2 = 1:1

              nc2h2: nbr2 = 1:2

              ⇒ số mol brom phản ứng tối đa với c2h2 gấp 2 lần c2h4 nên thể tích dung dịch brom cần dùng khi phản ứng với c2h2 cũng gấp 2 lần khi phản ứng với c2h4.

              thể tích br2 cần dung khi phản ứng với 0.1 l axetilen là: 50ml × 2 = 100ml.

              bai 4 trang 122 sgk hóa 9

              Đốt cháy 28ml hỗn hợp khí metan và axetilen cần phải dùng 67.2ml khí oxi.

              a) tính phần trăm thể tích của mỗi khí trong hỗn hợp.

              b) tính thể tích khí co2 sinh ra.

              (các thể tích khí đo ở cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất)

              gợi ý đáp án:

              do các thể tích khí được đo ở cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất nên tỉ lệ về thể tích cũng chính là tỉ lệ v>

              gọi thể tích metan (ch4) là x (ml); thể tích axetilen (c2h2) là y (ml)

              theo bài ra: vhh khí = 28 (ml)

              → x + y = 28 (1)

              phương trình phản ứng:

              ch4 + 2o2 → co2 + 2h2o (nhiệt độ)

              x → 2x —> x (ml)

              2c2h2 + 5o2 → 4co2 + 2h2o

              and —> 2.5 years → 2 years (ml)

              theo bài ra thể tích khí oxi là 67.2 ml

              → 2x + 2.5y = 67.2 ml (2)

              từ (1) và (2) giải hệ phương trình được: x = 5.6 (ml) và y = 22.4 (ml).

              a/ phần trăm thể tích từng khí là:

              %v(channel4) = (5.6/28) x 100 = 20%

              %v(c2h2) = 100 – 20 = 80%

              b/ theo phương trình phản ứng ở trên có:

              thể tích khí co2 = x + 2y = 5.6 + 2.22.4 = 50.4 (ml)

              bài viết trên đây đã cung cấp đầy đủ thông tin về khái niệm, tính chất và những ứng dụng quan trọng nhất của axetilen.