tập làm thơ 7 chữ
tẬp lÀm thƠ bẢy chỮ
- chỮ
- a thong
- ngắt theo nhịp 2/1/2/2 :
- ngắt theo nhịp 2/2/3 :
- ngắt theo nhịp 2/1/1/3 :
- ngắt theo nhịp 2/3/2 :
- chẳng hạn có một câu thơ bảy chữ :
- mưa tạnh trời trong nắng xế tà
- lành lạnh không gian, chiều đã tà
- trời treo lơ lửng ráng mở gà
- rưng rưng lòng bỗng nhớ quê nhà
- không gian trong vắt, nắng chan hoà
- ai biết tình ai có mặn mà
- lấy câu thơ cuối thu, trời biếc, lúa vàng bôngđề tập gieo vần, có thể chọn trong những phương án sau :
- bao cô thôn nữ, má ửng hồng
- cỏ nhợt màu xanh, lá thắm hồng
- phần phật không gian lá cờ hồng
- không gian hương cốm bỗng thơm nồng
- chân trời sương tím trải mênh mông
- có thể viết thêm câu kết để hoàn thiện một bài thơ bảy chữ bốn câu :
- ta đã hiểu đạo làm with
thơ bảy chữ là thể thơ ra đời khá sớm trong lịch sử thơ ca của dân tộc. thơ bảy chữ gồm tứ tuyệt (bốn câu bảy chữ),bát củ (tám câu bảy chữ) và không hạn định số câu (bảy chữ tự do).
gọi là thơ bảy chữ (thất ngôn) vì đặc điểm chính của câu thơ là mỗi câu có bảy tiếng. Bài thơ bảy chữ ngắn nhất cũng pHải là bốn câu: thất ngôn tứ Tuyệt (như nhiều bài thơ của hồ xuân hương), thơ bảy chữ tự do không hạn ịnh số câ câu. trong xu hướng tìm tòi, đổi mới thơ, thơ bảychữ có thể chỉ gồm ba câu như sáng tạo của nhà thơ l ê thị mây :
người tiễn hồn tôi hẹn cỏ găm
tôi chẳng nỡ đâu tôi chẳng gỡ
Đêm buồn hai quạt đắp thành chăn.
(hờn)
1. luật bằng trắc
thơ thất ngôn tứ tuyệt và thất ngôn bát cú Đường luật có yêu cầu về niêm luật rất chặt chẽ. về các tiếng bằng, trắc trong hai câu thơ thứ nhất và thứ hai tuân theo quy tắc: nhất, tam, ngũ bất luận; nhị, tứ, lục phân minh. NGHĩA Là Không Bắt BUộC Về Thanh điệu Giữa Các Tiếng Thứ Nhất, Thứ Ba Và Thứ NĂm Của Câu Thơ.Còn Tiếng Thứ Hai, Thứ Tư Và Thứ Sáung Riqu ràng, ràng buộc chẽc chẽ. cụ thể: tiếng thứ hai của câu thứ nhất là thanh bằng, tiếng thứ tư là thanh trắc, tiếng thứ sáu là th. tức là theo thứ tự : trắc (2), bằng (4), và trắc (6). câu thứ tư trái ngược với câu thứ ba về các tiếng bắt buộc bằng trắc. do đó, câ u thứtư giống hệt câu thứ nhất.
chúng ta có thể lấy bài bánh trôi nước của hồ xuân hương để minh hoạ (mô hình a) :
có thể thấy rằng mô hình trên khá bao quát.
thơ bảy chữ (thất ngôn) sử dụng vần chân (vần đứng cuối câu). thường một bài tứ tuyệt bốn câu có ba vần. nàng kiều của nguyễn du khi thăm mộ Đạm tiên cũng đã làm thơ tứ tuyệt bốn câu ba vần. những câu mang vần là câu thứ nhất, câu thứ hai, câu thứ tư. câu thứ ba không nhất thiết có vần, nhưng tiếng thứ bảy bao giờ cũng đối thanh với các tiếng mang vần khác. ví dụ :
mùa xuân là cả một mùa xanh
giời ở trên cao, láở cành
lúa ở đồng tôi và lúa ở
Đồng nàng và lúa ở đồng anh.
(nguyễn binh, mùa xuân xanh)
cánh cổng đi vào run rẩy đưa
lối đi cỏ rậm phủ che vừa
ngôi nhà mái cũ rêu en lớp
hé bức rèm đơn đỡ nắng trưa.
(tế hanh, vườn cũ)
vần chính
+vần chính là vần mà hai từ hiệp vần với nhau c fourth f p pHần vần …).
+ một số ví dụ về vần chính :
thân em vừa trắng lại vừa tròn
bảy nổi ba chìm với nước non
(hồ xuân hương, bánh trôi nước)
sáng ra bờ suối, tối vào hang
cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
(hồ chí minh, tức cảnhpác bó)
+vần thông là vần mà hai từ hiệp vần với nhau gần gũi về phần vần chứ không cùng khuôn vần. chẳng hạn : trời với ngoài, hồ với chùa, hồng với lừng…
+ một số ví dụ về vần thông :
cuối jue trời, biếc, lúa nàng bông
cỏ nhạt màu xanh, lá úa hồng
hôm tối chân trời sương tím phủ
gió đưa hương lúa bốc thơm lừng.
(Đoàn văn cừ, cuối jue)
maybe trắng ngang hàng tự thuở xưa
bao giờ viễn vọng đến bây giờ
sao bằng lẻ một, trăng riêng chiếc
Đêm ngọc tên gời, men với tơ.
(xuân diệu, buồn trăng)
nhìn chung, cả hai loại vần đều được sử dụng phổ biến. tuy nhiên, nếu gieo vần chính thì khi không nhớ câu thơ, người đọc vẫn dễ dàng khôi phục vần để suy ra từ cần tìm hơn.
Đây là vấn đề không phức tạp lắm, nhưng chưa có sự nghiên cứu tỉ mỉ. có thể thấy rằng đa số thơ thất ngôn tứ tuyệt (bảy chữ bốn câu) thường ngắt theo nhịp 4/3. nhưng cũng có câu ngắt theo nhịp 3/4. ví như câu thơ của anh thơ :
một mảnh vườn /bên rào giậu nứa
xuân về hoa cải nở vàng hoe.
(anh thơ, tết quê bà)
về lí thuyết, cũng sẽ có nhiều cách ngắt câu thơ bảy chữ. nhưng do bị bó buộc bởi luật bằng trắc và vần, cho nên câu thơ bảy chữ trên thực tế, không có nhiều phương án lựa chọn u nthưc. có thể dẫn ra đây một số câu thơ bảy chữ có cách ngắt nhịp không theo lệ 4/3 hay ngắt thông thường 3/4. ví dụ :
gió nọ/ mà /bay lên / nguyệt kia
they đêm sương lạnh xuống đầm đìa.
(xuân diệu, buồn trăng)
Đi / bạn ơi / đi / sống đủ đầy
sống trào sinh lực bốc men say.
(tố hữu, Đi)
gió thầm/mây lặng/dáng thu xa
mới tạnh mưa trưa chiều đã tà.
(xuân diệu, Thursday)
with đường /bị /bỏ/ trong quên lãng
sầu tủi nằm thương dưới bụi dời.
(tế hanh, có những with đường)
Đi mãi/không hề biết/mỏi xa
Đi suông không dám ngó vô nhà.
(tế hanh, có những with đường)
iii – thỰc hÀnh lÀm thƠ bẢy chỮ
Để có thể làm thơ bảy chữ, trước hết hãy tập gieo vần để hoàn thành một cặp câu.
gió thầm mây lặng dáng thu xa
hãy tập viết tiếp câu bảy chữ sao cho đảm bảo vần và nghĩa.
ta có thể có các phương án sau :
vÒi huẾ
tám năm với huế bao tình nghĩa
ba chục năm xa, nửa cuộc đời
nếu vì việc gấp không dừng được
(theo tế hanh)
xuÂn vỀ
thả dân gian nghỉ việc đồng thong
lúa thì with gái mượt như nhung
Đầy vườn hoa bưởi hoa cam rụng
(theo nguyễn binh)
cần chú ý rằng câu thơ mở (đề) là câu quan trọng, nó có thể gợi mở nhiều phương án cho câu tiếp theo và cho cả bài thơ. nếu chúng ta chọn câu mở đề không cẩn thận thì sẽ bí vận, không thể nào triển khai tiếp câu sau được. những bài thơ bảy chữ mà câu mở đầu có các vần eo, vần om thường được coi là tử vận, chỉ có các thi nhận cao tay mới dán.
sau khi nắm ược cách gieo vần và luật bằng trắc, hãy tập làm thơ bảy chữ bằng cách sáng tác ra bài mới mộtcâu bảy chữ có sẵn cán bà tt. bảy chữ hiện đại (như lối thơ hoạ của người xin hoạ vần bài thơ xướng). cuối cùng là viết một bài thơ bảy chữ tứ tuyệt, bát cú, hoặc tự do theo đề tài và chủ đề tự chọn.
iv – mỘt sỐ bÀi thƠ bẢy chỮ
phần này, chúng tôi xin giới thiệu chùm thơ bảy chữ của các em học sinh trường thcs ngô sĩ liên, quận hoàn kiếm,hà nội.
1. chùm thơ bảy chữ bốn câu
chiẾn sĨ hẢi quÂn
bố em là chiến sĩ hải quân
canh gác trường sa – đẹp vô ngần
em thương, bố trực khi tết đến
phải xa nhà giúp nước, giúp dân.
(nguyễn ngọc minh)
bỐn mÙa hoa
mùa xuân ấm áp mai vàng nở
hạ đến rạo rực, phượng rợp trời
jue, cúc khoe sắc, đông, lê trắng
bốn mùa hoa nở toả sắc hương.
(nguyễn ngọc minh)
xuÂn vỀ
xuân trở về muôn hoa đua nở
tiếng chim ca ríu rít trời mâỵ
bướm xinh bay lượn vờn hoa thắm
Đàn em cắp sách vui đến trường.
(lê jue ngọc)
ĐƯỜng Đi hỌc
with đường nhỏ chan hoà ánh nắng
ngày qua ngày người thật đông vui
chúng em đi học trên đường ấy
như bầy chim non hát ca vang.
(lê jue ngọc)
My Thurs
mùa thu nhẹ tới, cơn gió mát
cuốn lá vàng theo, mây trôi đi
hương cốm mới bay vào ngõ nhỏ
Đôi mắt em thơ, hồ trong veo.
(lê jue ngọc)
hÀ nỘi vÀo hÈ
vui sao thành phố đã vào hè
rợp trời phượng nở rộn tiếng ve
rộn ràng tiếng hát cùng mơ ước
ngước mắt trời xanh, gió dịu êm.
(phạm thị hoài phương)
ra khƠi
mùa hè trên biển thật đẹp sao
nắng gắt trời xanh song cuộn trào
lênh đênh buồm trắng, dân chài lưới
vượt biển băng khơi đón cá vào.
(lương ngọc tuấn)
my hoa
nhẹ nhàng mưa rơi trên cỏ rối
ngọt ngào hoa quả ngát hương thơm
dịu dàng gió đến đùa với lá ‘
lấp lánh đất trời hạt mưa hoa.
(Đoàn mĩ hạnh)
ĐÊm ĐÔng
Đêm đông về với muôn làn gió
khẽ động lá cành tiếng xôn xao
bao trẻ lang thang ngoài phố vắng
biết xin trú rét ở nơi nào?
(cao linh chi)
nhận xét(chùm thơ bảy chữ bốn câu)
các bạn đã bước đầu nắm được quy tắc gieo vần, ngắt nhịp, tổ chức một bài thơ bốn câu bẫy chữ. Đề tài cũng đã khá đa dạng. có bốn mùa thời tiết, bốn mùa hoa; có biển, có with đường đến lớp; có nắng, có mưa, có đêm đông, ngày hè. nếu yêu cầu chặt chẽ bốn câu ba vần thì chỉ có bài chiến sĩ hải quân là đáp ứng. các bài còn lại hoặc là vần chưa chỉnh, hoặc là chỉ đạt được hai vần (câu thứ hai vần với câu thứ tư).
các bài đều thể hiện rõ tính chất tập làm. tuy vậy điều đáng ghi nhận là các bạn đã thể hiện những gì gần gũi với mình. sự rung cảm, xúc động nhẹ nhàng về màu hoa, về with đường, về vẻ đẹp của hạt mưa, cơn gió đã được tổ chức thành thành. Co NHữNG Bài GHI LạI Xúc ộng về những tình cảm sâu lắng như tình cha with (chiến sĩ hải quân) hay nỗi băn khoe về các bạn nhỏ Lang Thang cơ nhỡ (đm đm đm đm đm đ
nhìn chung thơ bảy chữ bốn câu khó làm, càng khó làm cho hay. nhưng các “tác giả” được chọn bài đã vượt qua được cái khó thứ nhất. và như vậy ta có quyền tự hào, phải vậy không nào ?
thẾ giỚi nẰm qua
thế giới năm qua bao tai ương
chiến tranh khủng bố khắp muôn phương
thiên tai, dịch bệnh liên miên mãi
tang tóc đau thương nối tiếp nhau
chúng ta hãy cùng đoàn kết lại
tay nắm tay nhau chống chiến tranh
tình thương, chia sẻ là sức mạnh
bao nhiêu thảm hoạ cũng tan nhanh
(lương ngọc tuấn)
nhận xét
một bài thơ tổng kết tình hình thế giới năm qua. quả là độc đáo và táo bạo. thật ra chỉ có bốn câu đầu nói về tình hình, còn bốn câu sau nói về nhiệm vụ và niềm tin. Đưa thơ thời sự, chính trị vào thơ vốn là khó, lại đưa vào thơ bảy chữ được thì người viết cũng đã vượt khó ghm. nhưng vẫn có thể cố thêm một chút để không làm cho câu thứ tư của đoạn một bị lạc vận. thử đảo lại: “nối tiếp nhau tang tóc đau thương” xem sao.
run h. lỚp tÔi
run h. gầy còm nhất lớp tôi
cậu thường trốn học để đi chơi
một lần mẹ cậu tìm ra được
hậu quả… thì ai cũng biết rồi !
trăng đến hẹn… rồi trăng lại tròn
chăm ngoan học giỏi vui long mẹ
xứng danh học trò ngô sĩ liên.
(nguyễn nhung)
nhận xét
anh bạn trung h. Vào thơ cũng khá ấn tượng ấy chứ: gầy còm nhất này, there are học đi chơi này, lại bị mẹ bắt quả tang và hậu quả ả nhưng ấy là khi còn đang non n n n n n n n n n. sau đó là trung h. như trăng đã tròn sau khi giác ngộ đạo làm con, làm học trò, trở thành người chăm ngoan học giỏi. thật đáng mừng cho trung h. và đáng mùhg nữồ là “nhà thơ” nguyễn nhung đã có một bài khá hay, khá chỉnh về bạn.
cẢnh nha trang
bờ biển nha trang đẹp nên thơ
với bờ cát trắng nước xanh lơ
thiếu nữ thướt tha tà áo trắng
tựa trông phong cảnh cứ như mơ.
lữ khách ra về hồn ở lại
rì rào song biển uốn bên tai
lòng nhung nhớ mãihình non nước
hồn ở lại qua tháng năm dài.
(Đỗ thị jue linh)
nhận xét
bài thơ vịnh cảnh nha trang cũng chững chạc đấy chứ! có cat trắng, biển xanh, thiếu nữ,… khổ một khá chỉnh về vần nhịp. khổ hai cũng có ba vần hẳn hoi. tuy nhiên giọng điệu thì nghe như hồi của…thơ mới. bởi vì có những từ như “hồn”, nhất là “lữ khách” -một từ hán việt gợi không khí trang trọng, cổ xưa. câu thứ năm đã viết “hồn ở lại”, câu thứ tám lại nhắc lại, chỉ thêm mấy chữ “qua tháng năm dài”, đồng nghĩa với mi “nh”. với người làm thơ chuyên nghiệp như thế là vi phạm nguyên tắc kiệm lời đấy
tuỔi thƠ
tuổi thơ bay trên những cánh diều
vi vu trong gió tiếng sáo tre.
tuổi thơ bay trong truyện cổ tích
bà kể ngày xưa mỗi sớm chiều.
tuổi thơ – kỉ niệm, đẹp with người
ngọt bùi cũng có những đắng cay.
nô đùa nghịch cat trong chiều nắng
tôi lại chìm trong niềm say me.
tuổi thơ tôi bỗng xao xuyến lạ
nhớ những ngày ông dắt tay em
miệng nhoẻn cười, kể chuyện đến lớp
những nẻo đường, tôi bước chân qua.
(phan thị mai trang)
nhận xét
bạn đã có một cố gắng đáng kể ghi lại tuổi thơ của mình trong bài thơ bảy chữ tự do. tuổi thơ với những cánh diều, truyện cổ của bà, những trò chơi trẻ nhỏ, buổi dạo chơi với ông,… tuy nhiên còn phải cốn gữ. chỉ một chuyện xưng hô là tôi hay là em cũng đã là một vấn đề cần phải lựa chọn.
vỀ thĂm ba
vừa bước uào nhà đã gặp ba
nén hương thơm và chén nước trà
ba mỉm cười như thầm nhắn nhủ
nắng trải vàng trên những cành hoa.
miền quê xa ba nằm yên lặng
cỏ rêu xanh dồng lúa ngát hương
hoa cau vườn nhà thương ba lắm
with cùng bà vẫn nhắc tới ba.
ba đi xa và with đã lớn
thương nhớ ba with gắng học chăm
mau khôn lớn giúp bà và mẹ
như lời ba dặn lúc chia xa.
(nguyễn việt hương)
nhận xét
bạn việt hương đã làm một bài thơ hay, giản dị, chân thành, xúc động. cái hay của bài thơ không chỉ nằm ở vần nhịp, câu chữ, mặc dù về điều này bạn viết khá chuẩn. cái hay chính của bài thơ này là sự chân thành của tình cảm. bạn đã viết một bài văn xuôi về người cha sống mãi. bài thơ này là sự tiếp nối tình cảm đó. Đúng như nhà thơ trung quốc – bạch cư dị từng nói : “Đối với thơ : tình là gốc, lời là cành, âm thanh là hoa,nghĩa là quả.”
một chút…
(kinh tặng cô)
với tiết toán không dừng vì trống “một chút… ta làm nữa đi with
toán với ta là cả chân trời
thêm một chút, nhiều bài hay lắm.”
một chút của cô aicũng hiểu
cả lớp nhăn mày, xin mãi cô
cô mỉm cười : “một chút cố lên
nhà toán học tương lai phải thế…”
một chút… có nghĩa là nhiều lắm
vài chục bài phân thức, phương trình
bài tập hình khó như đánh đố
hình thang vuông, định lí pi-ta-go.
một chút… có nghĩa là to lớn
trái tim cô-dành cả cho trò.
một chút… có nghĩa là thế đấy
yên lặng đi, giờ toán bắt đầu.
(Đoàn mĩ hạnh)
nhận xét
bài thơ một chút được bạn viết tặng cô giáo toán của lớp. bạn đã biết khai thác cai tứ “một chút”: một chút cố gắng, một chút thêm giờ trở thành một chút nhiều lắm, một chút to lớn…, Trở Thành cả trai tim dành choc học thâthu.
bài thơ chưa thật chuẩn vền, nhịp, nhưng tình cảm yêu nghề, mến trẻa của cô giáo và tình cảm biết ơn của người viết làm choc nó một vẻ ẹp riêng.
vui ngÀy tẾt
cuối cùng tết đã trở về đâỵ
chợ tết ngàỵ xuân thật lắm cây
hoa cúc, hoa mai, hương toả ngát
cùng nhau chào đón sắc xuân này.
cuối cùng tết đã trở về đây
ta nhớ đến quê họp sum
vầy Âm áp bên nồi bánh chưng mới
tiếng hát, tiếng cười rộn xóm thôn.
cuối cùng tết cũng trở về đây
ai cũng ước mong nhiều vận may
hạnh phúc, an khang cùng nhau chúc
nhiều niềm vui mới cất cánh baỵ.
(nguyễn thị hương thảo)
nhận xét
chà, tết strong thơ bảy chữ tự do ! tết đã về từ chợ tết nhiều hoa hương đến nồi bánh chưng sôi trong tiếng cười, tiếng hát, qua những lời chúc tụng đâầu xu. bạn đã chọn ba thời điểm vui để ghi lại. nhiều niềm vui mới cất canh bay. làm được một bài thơ bảy chữ để nộp cho cô giáo, đọc cho bạn bè nghe chắc chắn là một trong những niềm vui ấy.
mÙa xuÂn Ấy
có bao giờ xuân bỗng rực lên
Để học trò chợt trông ra cửa
thấy cánh hoa màu hồng kia nở
nghe dịu dàng, lất phất hạt mưa.
có bao giờ xuân bỏ giấc trưa
Để dạo chơi tới phương trời lạ
gọi mặt trời soi lên tất cả
những niềm vui ở một nơi xa.
có bao giờ xuân bỏ vườn hoa
Để tới bên chú chim mỏi cánh
thổi sức sống vào tâm hồn lạnh
chú chim lại nhảy nhót khắp cành.
có bao giờ xuân tặng màu xanh
cho ngọn cây đang dẩn héo úa
Để chiếc lá lại xanh lần nữa
kể cho mầm nghe chuyện ngày xưa.
xuân sắp tới rồi xuân nhớ chưa
hãy sang đây đúng phút giao mùa
cho cả thiên nhiên bừng tỉnh giấc
vẫn ngỡ mình còn sống trong mơ.
(lê hoàng hoa)
nhận xét
Đây là bài thơ bảy chữ tự do chiếm kỉ lục về độ dài (năm khổ). mùa xuân đã được nhân hoá thành một đối tượng sống động. xuân có thể bỏ giấc trưa, bổ vườn hoa, đem quà tặng cho cây lá. mùa xuân trở thành đối tượng để hỗi han, để dặn dò. Điều quan trọng nhất là gì? Đó chính là yêu cầu “hãy sang đây đúng phút giao mùa”.
xem them
