Bài thơ Quốc tộ nói gì?

chúng ta đều biết, thơ của các thiền sư thường rất kiệm lời. tuy nhiên, lời ít nhưng tình ý pHải nhiều, tối thiểu ngôn từ, tối đa cảm xúc, ý ở ngoài lời, đó chính là tiêu chí, là chỗ vi diệu của thơ.

các thi nhân ời trước thường phải phấn ấu, phải lao tâm khổ tứ rất nhiều trong lao ộng nghệ thuật mới han cháth ħa ếní mà cái hay tột đỉnh của thơ, bao giờ và cuối cùng cũng phải nhắm tới sự giản dị và chân thành. do vậy, những thi phẩm đặc sắc còn lại mãi với thời gian đều rất giản dị, mà đọc mãi không chán, nghĩ mãi chưa hết!

Ở nước ta, thơ thiền thịnh hành ở thời lý – trần. Ến nay, phần nhiều đã thất lạc, do binh lửa liên miên, lại cũng vì bọn xâm lược pHương bắc dã tâm tàn phan nền văn hoá của ta, nên chung lên tục tìm tìm tìm mọi mọi cach hr. một số bài thơ thiền còn sót lại đến ngày nay, dẫu là ít ỏi, nhưng cũng thật đáng quý vô cùng!

xin nói đôi điều về bài thơ “quỐc tỘ” (vận nước) của thiền sư pháp thuận (915-990).

phiên âm:

ĐÁp quỐc vƯƠng quỐc tỘ chi vẤn

quốc tộ như đằng lạc, nam thiên lý thái bình. vô vi cư điện các xứ xứ tức đao binh.

dịch nghĩa:

trẢ lỜi nhÀ vua hỎi vỀ vẬn nƯỚc

vận nước như dây mây leo quấn quýt Ở cõi trời nam (mở ra) cảnh thái bình. vô vi ở nơi cung điện (thì) khắp mọi nơi đều tắt hết đao binh.

bản dịch thơ của Đoàn thăng:

vận nước như mây quấn, trời nam mở thái bình. vô vi trên điện các, chốn chốn dứt đao binh.

bản dịch của vũ bình lục:

vận nước như quấn dây mây, cõi trời nam, đất nước này bình yên. vô vi điện các uy nghiêm, Đao binh dứt hết, mọi miền an vui.

một bài thơ ngũ ngôn tứ tuyệt, đúng với nghĩa là bốn câu tuyệt diệu, dịch ra tiếng ta bây giờ cũng không lấy gì làm hiểkhm hóc. dịch giả Đoàn thăng có lẽ cũng không mấy khó nhọc để dịch thành công bài thơ này. nhưng tôi thực lòng cũng muốn ổi chữ “trên” của bản dịch thơ vềi đúng nghĩa của nó, nGhĩa là pHải dùng chữ “nơi” (vi n ni ni ơi đn các) Thì mới tỏt tỏt tỏt tỏt ttm ttm ttm ttm ttm ttm ttm ttm ttm ttm t

không ược quên rằng đây là bài thơ mà thiền sư pháp thuận viết ể ể giả nhời vua lê ại hành (lê hoàn), khi ƛnhà vua hỏi Ự. thời lý, các thiền sư thường có vai trò rất lớn trong việc cố vấn chính sự cho các vị vua.

ơn giản vì các thiền sư thường học rộng biết nhiều, kiến ​​văn thâm hậu, ương nhiên bao giờ họ cũng là chỗa dựa tinh thn cho cc vị vị vịt ữt ữt. , còn việc trị nước thì ít người tài. Ấy là chưa nói sau đó lại còn có vị thiền sư như vạn hạnh, tinh toán việc ời như thần, sắp ặt cả giang sơn thriều lý ông một cach hochn hảt ảh ế ế ế ế ế ế ả

hai câu ầu của bài “quốc tộ” tác giả vết: “vận nước như ằng lạc / nam thiên lý thái bình” (vận nước như dây mây quấn / trời m mun hiểu là vận nước, cũng có thể hiểu là “việc nước”, vận may của quốc gia, hoặc chỉ chỉ cái ngai vàngu đgàp

nhưng đây là câu hỏi của lê hoàn vềc nước, vền mệnh của triều ại, ồng nghĩa với vận mệnh quốc gia, nên thiền sư phap tháp thug quýt” lấy nhau, hết sức bền chặt.

quấn quýt, nhưng không phải là rối rắm, mà vẫn mạch lạc rường mối, trong ngoài hanh thông, chặt chẽ và vững bền. có như thế và được như thế, thì ở cõi trời nam này sẽ mở ra muôn dặm thái bình, bach tính mừng rỡ ca vui hoà hợp. Đó cũng là cái nhân và cái quả biểu hiện bằng giá trị sự linh diệu linh ứng của trời đất vậy!

hai câu cuối: “vô vi cư điện các / xứ xứ tức đao binh” (Ở nơi cung điện mà vô vi / thì tất cả mọi nơi đều dứt hết chuh)

vô vi là một thuật ngữ trong Đạo đức kinh của lão tử, là một triết thuyết của Đạo lão. vô vi không có nghĩa là không làm gì cả, mà có nghĩa là thuận theo tự nhiên, không làm trái với tự nhiên. Đạo cũng chính là bản nguyên của vũ trụ. nhưng với nho giáo của khổng tử thì vô v ược hiểu như là hệ quảa một nền chính trịt tốt ẹp và ngược lại, một nền chính trịtt ẹp phải ạt tới tới tới! khổng tử viết trong luận ngữ: “vô vi nhi trị giả, kỳ thuấn dã dư?” (vô vi mà thịnh trị, đó là vua thuấn chăng?). thuấn và nghiêu là hai vị vua hiền.

ở thời nghiêu và thuấn, Thiên hạ an lạc, ra ường không ai nhặt của rơi, ban đêm không phải đón cửa, người ấm no, vua nhàn nhã ngồi m ị, , ngìi người ấm no, vua nhàn nhã ngồi m đ, ngìi người ấm no, vua nhàn nh` mà mà cai thị, ngì. chu hi còn chú giải thêm cho rõ ý khổng tử: “vô v mà thịnh trị là vì bậc thánh nhân có ức thịnh, nên cảm hoá ược nhân dàn, khôing lph

xem thế thì đủ biết thiền sư họ Đỗ dùng chữ vô vi ở đây với đầy đủ các nghĩa của chữ này. nghĩa là ở chynh cái ngai vàng mà nhà vua đang ngự, ở chynh nơi điện các này của nhà vua mà thực hiện ược vô vi, m. bình, đất nước sẽ vững bền như dây mây quấn quýt.

toàn bộ bài thơ bốn câu được cấu trúc bởi hai cặp nhân – quả, theo quan niệm phổ biến của phật giáo. nó là khẳng định, nhưng nó cũng là giả định. Một vấn ề Chính sự lớn lao như thế, bề bộn như thế, vẫn có thể là rất nhẹ nhàng, nếu như thuận Theo lẽ trời (tự nhii), Thuận Theo Lòng người (tự nhi) n).

thiền sư muốn nhắc nhở người cầm quyền tối thượng, đang ngồi trên ngai vàng kia, nếu như có ức lớnười, thực v.n v. cấp) thì đất nước sẽ thái bình, vững mạnh. ngày nghiêu tháng thuấn, điều ấy chẳng phải gắng sức khổ công, cũng tự nhiên phải đến, như một quy luật ấi muy côn!

what? Chỉ Biết Rằng Sau Khi Lê Hoàn Mất, Các with ông chynh là những kẻ Ăn tàn phan hại, giết nhau tranh quyền đoạt lợi, chỉ nghĩn ctn chia vi -êmt êm ớm ớm ớm ớm ớm ớm ớm ớm ớm ớm ớm ớm ớm cảnh nồi da nấu thịt, huynh đệ tương tàn, xảy ra chính nơi điện các mà vị tiên đế lê hoàn từng nghe vị thiền sưngh.

bài thơ chỉ vẻn vẹn cri mươi chữ, mà chứa chất nhiều tư tưởng lớn ởm vĩ mô, lại ược diễn ạt bằng một hình thức hết sức giản dị. tiếc thay, triều tiền lê không thực hiện ược mong ước của thiền sư, không thực hiện ược vô vi ở nơi điện các, nên chỉ tồn tại ược một thời gian ngắn ngắn ngủn ngủi. thượng bất chính, hạ tắc loạn!

người xưa nói chẳng có sai. những người cầm quyền, chèo lái con thuyền ất nước (nơi điện các) mà bất chynh, vô ạo, thì không chỉ có loạn ở đn đi c. thù ngoại bang dòm ngó! tình ý của bài thơ sâu sắc lắm thay!