ngƯỜi with gÁi viỆt nam tố hữu (1920-2002)
tặng chị trần thị lý anh dũng
em là ai ? cô gái hay nàng tiên em có tuổi hay không có tuổi mái tóc em đây, hay là mây là suối Đôi mắt em nhìn hay chớp lửa đêm giông thịt da em hay là sắt là đồ>
cho tôi hôn bàn chân em lạnh ngắt cho tôi nâng bàn tay em nắm chặt Ôi bàn tay như đôi lá còn xanh trên mình em đau đớn cả thân cành
tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng em đã sống lại rồi, em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung không giết được em, người with gái anh hùng!
Ôi trái tim em trái tim vĩ đại còn một giọt máu tươi còn đập mãi không phải cho em. cho lẽ phải trên đời cho quê hương em. cho tổ quốc, loài người!
từ cõi chết, em trở về, chói lọi như buổi em đi, ngọn cờ đỏ gọi em trở về, người with gái quang vinh cả nước ôm rup em, khptúc.
em đã sống, bởi vì em đã thắng cả nước bên em, quanh giường nệm trắng hát cho em nghe như tiếng mẹ ngày xưa song thu bồn giọng… đtng…
cả nước cho em, cho em tất cả máu tiếp máu, cho lại hồng đôi má cho mái tóc em xanh lại ngày xuân cho thịt da em lại nở trắng ngần
em sẽ ứng trên đôi chân tuổi trẻ đôi gót ỏ lại trở về quê mẹ em sẽ đi, trên ường ấy thênh thang như những ngàrày xưa!
Ôi đôi mắt của em nhìn, rất đẹp hãy sáng mãi niềm tin tươi ánh thép như quê em gò nổi, kỳ lam hỡi em, người with gái việt nam!
(7-12-1958)
(ghi chép thủa đi học)
———————————————————————-
chị trần thị lý tên thật là trần thị nhâm, Sinh năm 1933 ở Quảng nam, Tham Gia Hoạt ộng cach mạng và ược kết ản Ăn 8.1 nĂm 1956, chị bị ịch bắt và và và thu Ể khuất phục chị, bọn ịch đã không từ bất cứ thủ đoạn tra tấn dã man tàn acid 2 năm giam cầm, tù đầy, tra tấn dã man mà không khai thác được gì, địch vứt chị lý ra ngoài nhà lao vì tưởng chị đã chết.
nhưng kỳ diệu thay, chị vẫn sống với một sức sống lạ kỳ:
“tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng em đã sống lại rồi, em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung không giết được em, người with gái anh hùng! ”
tổ chức đã quyết ịnh ưa chị ra bắc trong một hành trình rất ặc biệt: từn quảng nam vào sài gòn, sang phnômpênh (campuchia) rồi từ đó bằng may gam bay bay ra hà nội, trong lúc lúc chị tích. lúc đó là vào giữa năm 1958. phòng bệnh số 8, nhà a1, bv việt – xô tiếp nhận một bệnh nhân đặc biệt. hồ sơ bệnh án ghi: “trần thị nhâm (tức lý), tuổi 25, quê miền nam, cân nặng: 26 kg. Tình trạng bệnh: she Suy Kiệt, Luôn lên cơn co giật, có 42 vết thương trên người liên tục rỉ Máu, ầu vú bị còt còn Lét nham nhham, bộn Sin
“cho tôi hôn bàn chân em lạnh ngắt cho tôi nâng bàn tay em nắm chặt Ôi bàn tay như đôi lá còn xanh! trên mình em đau đớn cả than cành…”
trần thị lý ký tặng vào bức tranh vẽ mình khi trên giường bệnh
nhà thơ tố hữu đã đến bên giường bệnh thăm chị và ông đã khóc rất nhiều vì quá xúc động. bài thơ “người with gái việt nam” xuất hiện tháng 12 năm đó. bài thơ sau đó đưa vào sách giáo khoa, được dịch ra nhiều thứ tiếng, gây xúc động lòng người và là tâm điểm chú ý của dƺnqu. trần thị lý chính là bằng chứng sống tố cáo tội ác chiến tranh lúc đó.
“Ôi trái tim em trái tim vĩ đại còn một giọt máu tươi còn đập mãi không phải cho em. cho lẽ phải trên đời cho quê hương em. cho tổ quốc, loài người!”
nhưng cũng chính trong hoàn cảnh ấy, vẻ đẹp kiên cường của chị trở nên đẹp đẽ và thiêng liêng hơn bao giờ hết. she chị vừa là người góp phần làm nên đất nước, vừa là người with của đất nước. người with bé nhỏ được ôm ấp vỗ về bởi bà mẹ quê hương:
“từ cõi chết, em trở về, chói lọi như buổi em đi, ngọn cờ đỏ gọi em trở về, người with gái quang vinh cả nướa ôm ruh”, kht”.
chị trần thị lý ược gặp Bác hồnh ảnh chị cao cả mà giản dị, lớn lao nhưng cũng rất ỗi ời ời thường, chị giống như bao người phụ nữt việt nam yêu nước:
chị trần thị lý gặp bác võ nguyên giáp và bác phạm văn Đồng
“em đã sống, bởi vì em đã thắng cả nước bên em, quanh giường nệm trắng hát cho em nghe như tiếng mẹ ngày xưa song thu bồn giỰa…>”
“em sẽ ứng trên đôi chân tuổi trẻ đôi gót ỏ lại trở về quê mẹ em sẽ đi, trên ường ấy thênh thang như những ngàrày xưa! “
strong thời gian dưỡng bệnh ở hà nội, chị có tình cảm với một thương binh đồng hương. hai người đã có một đám cưới đơn giản và đến năm 1978 mới làm đăng ký kết hôn. do bị tra tấn, chị de ella mất khả năng sinh nở nên hai người nhận một with gái nuôi. năm 1979, she trần thị lý từ hà nội về sống tại Đà nẵng, trong điều kiện sức khỏe de ella được phục hồi một phần. Gia Cảnh Gia đình Chị Thời Gian đó Khó KhĂn, NHIềU NăM LIềN SốNG TRONG CăN NHà CấP 4. THÁNG 2 NăM 1992 CHị ượC PHONG TặNG DANH HIệU ANH ME HùNG LựC LượNG VũNG NH cuối năm đó, chị mất tại Đà nẵng.
hình ảnh chị tô điểm thêm hồn thiêng song núi, làm rạng ngời vẻ đẹp phụ nữ việt nam. chị cùng với bao anh hùng liệt sĩ khác đã hi sinh xương máu để dân tộc việt nam hôm nay được hưởng ngày tết Độc lập trṍn v
