ii. tac phẩm
1. tìm hiểu chung
a. xuất xứ – hoàn cảnh sáng tác
* về tập thơ nhật ký trong tù:
– 8/1942, hồ chí minh trở lại trung quốc để tranh thủ sự viện trợ của thế giới. sau nửa tháng đi bộ đến quảng tây, người bị chính quyền tưởng giới thạch bắt giam.
– 8/1942 – 9/1943: sáng tác 134 bài thơ bằng chữ hán, đặt tên là ngục trung nhật kí (nhật kí trong tù)
– giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của tập thơ:
+ giá trị nội dung:
> phản ánh sự thật về nhà tù và xã hội trung quốc.
> thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của người chiến sĩ cộng sản hồ chí minh.
> là tập thơ chứa chan tình cảm nhân đạo.
+ giá trị nghệ thuật:
> có sự kết hợp hài hòa giữa but pháp cổ điển và but pháp hiện đại.
> tứ thơ sáng tạo, nhiều hình ảnh gợi cảm.
> sử dụng thành thục thể thơ tứ tuyệt
* bai thơ chiều tối
– xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác
+ là bài thơ thứ 31, trích nhật ký trong tù – hồ chí minh
+ sáng tác vào cuối mùa jue năm 1942, trên đường chuyển lao từ tĩnh tây đến thiên bảo.
b. bố cục
2 phần
– phần 1: 2 câu đầu: bức tranh thiên nhiên vùng sơn cước.
– phần 2: 2 câu cuối: bức tranh sinh hoạt.
c. thể loại
– thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
2. tìm hiểu chi tiết
a. hai câu thơ đầu: bức tranh thiên nhiên miền sơn cước
– không gian: rộng lớn → làm nổi bật sự lẻ loi, cô đơn của with người và cảnh vật.
– thời gian: chiều tối – thời khắc cuối cùng của một ngày → with người, vạn vật mỏi mệt, cần được nghỉ ngơi.
– Điểm nhìn: từ dưới lên cao → phong thái ung dung, lạc quan của tác giả.
– cảnh vật: xuất hiện 2 hình ảnh:
+ “quyện điểu quy lâm tầm túc thụ”
> cánh chim là hình ảnh quen thuộc trong thi ca cổ điển.
> “quyện điểu” (chim mỏi): một cái nhìn tinh tế, cảm nhận rất sâu trạng thái bên trong của sự vật.
→ hình ảnh thơ có hồn và nhuốm màu tâm trạng của thi nhân nặng nề lê bước trên đường đi đày và khát khao một chốn chốn.
+ “cô van mạn mạn độ thiên không”
> “cô vân”: chòm mây lẻ loi, cô đơn → gợi cảm giác buồn vắng.
> “mạn mạn”: chỉ sự trôi chậm chậm, lững lờ → không gian rộng, thoáng đãng, gợi sự ung dung thư thái trong tâm hồn thi nhân.
> “Độ thiên không”: chuyển dịch từ chân trời này sang chân trời kia → tâm trạng cô đơn, lạ lõng trước khoảng không bao la.
– tuy nhiên câu thơ dịch bỏt từ “cô” nên đã làm gi-bớt sự cô ơn, và không chuyển hết nghĩa của từ lay “mạn mạn” → chưn tải ểc hết ná ná ” p>
+ “cô vân” → “chòm mây”: chưa sát nghĩa → làm mất đi tính chất cô độc, lẻ loi của áng mây trên bầu trời.
+ “mạn mạn” → “trôi nhẹ”: chưa sát nghĩa → làm mất đi tư thế chậm chạp, uể oải, lững lờ không muốn di chuyển củya áng.
→ bức tranh thiên nhiên mang vẻ đẹp cổ điển nhưng bình dị, gần gũi. Ẩn sau bức tranh ấy là vẻ đẹp tâm hồn bác: yêu thiên nhiên và phong thái ung dung tự tại trong hoàn cảnh khắc nghiệt.
* tiểu kết: bằng bút pháp chấm phá, hình ảnh ước lệ tượng trưng, tả cảnh ngụ tình → bức tranh thiên nhii chiều tối hiện và thàn lên. qua đó thấy được vẻ đẹp tâm hồn của thi nhân.
b. hai câu sau: bức tranh sinh hoạt
– thời gian: đêm tối nhưng bừng sáng ánh lửa hồng
– không gian: xóm núi ấm áp
– hình ảnh cô gái xay ngô: hình ảnh chân thực, đời thường, giản dị, tạo nên bức tranh lao động trẻ trung, khỏe khoắn, khoỏe
– Điệp vòng + đảo từ “ma bao túc”- “bao túc ma”:
+ tạo nên sự nối âm liên hoàn, nhịp nhàng cho lời thơ.
+ diễn tả vòng quay không dứt của cối xay ngô.
+ nỗi vất vả, nhọc nhằn trong lao động.
+ mang ý nghĩa ẩn dụ cho sự vận động của thời gian.
→ bác đã quên đi cảnh ngộ đau khổ của mình ể quan tâm, chia sẻ với cuộc sống nhọc nhằn của người lao ộng → tấcânạp lòng nh></
– nghệ thuật sử dụng “nhãn tự”: “hồng” → điểm sáng của toàn bài thơ:
+ sự vận động: nỗi buồn – niềm vui, bong tối – ánh sáng.
+ làm vơi đi nỗi cô đơn, vất vã và mang lại niềm vui, sức mạnh làm ấm lòng người tù.
+ tạo niềm vui về cảnh sum họp đầm ấm và sự lạc quan cách mạng trong tâm hồn bác.
* so sánh dịch thơ và phiên âm: dịch chưa sat:
+ “sơn thôn thiếu nữ” – “cô em xóm núi”: không giữ được sự trang trọng của nguyên tác.
+ dịch thừa chữ “tối”: làm mất sự kín đáo, hàm súc của ý thơ.
→ hai câu thơ thể hiện lòng yêu thương with người, yêu cuộc sống ở bác. Đồng thời thấy được sự vận động có chiều hướng lạc quan bởi luôn hướng về sự sống, ánh sáng và tương lai.
c. giá trị nội manure
– bài thơ cho ta thấy vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách người nghệ sĩ – chiến sĩ hồ chí minh: yêu thiên nhiên, yêu with người, yês cuộc. luôn kiên cường, ung dung, tự tại và lạc quan trong mọi hoàn cảnh.
d. giá trị nghệ thuật
– ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, hàm súc, cô đọng. kết hợp với thủ pháp đối lập, điệp vòng…
– bài thơ mang đậm sắc thái nghệ thuật cổ điển và hiện đại.
+ cổ điển: thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt, văn tự: chữ hán, but pháp tả cảnh ngụ tình, nghiêng về cảm hứng thiên,…nhiê>
+ hiện đại:
> cảnh vật có sự vận động hướng về sự sống.
> with người là trung tâm trong bức tranh thiên nhiên.
> nhân vật trữ tình không phải lả ẩn sĩ mà là chiến sĩ.
sơ đồ tư duy – chiều tối
